زندگی‌نامه الیف شافاک
زندگی‌نامه الیف شافاک:
نویسنده پلی‌فونی جهان امروز
الیف شافاک (Elif Shafak)، نویسنده برجسته ترک-بریتانیایی، یکی از صد چهره الهام‌بخش و تأثیرگذار جهان امروز است. او که در سال ۱۹۷۱ در استراسبورگ فرانسه از پدر و مادری ترک به دنیا آمد، صدای نسل جدیدی از نویسندگان جهانی است که مرزهای جغرافیایی و فرهنگی را درنوردیده‌اند. آثار او که به بیش از ۵۰ زبان ترجمه شده‌اند، او را به یکی از پرخواننده‌ترین نویسندگان معاصر تبدیل کرده است.
سال‌های آغازین، مهاجرت و جستجوی هویت:
زندگی شافاک از همان ابتدا با مهاجرت و تنوع فرهنگی گره خورده بود. والدینش دیپلمات بودند و او کودکی خود را در کشورهای مختلفی از جمله اسپانیا، اردن، آلمان و ایالات متحده گذراند. این تجربه‌های چندفرهنگی و چندزبانه عمیقاً بر او تأثیر گذاشت و در آثارش به مفاهیم هویت، ریشه، و زندگی در مرزها پرداخت. او که در دانشگاه فنی خاورمیانه در آنکارا در رشته روابط بین‌الملل و سپس علوم سیاسی تحصیل کرد، همواره علاقه وافری به تاریخ، فلسفه و تصوف داشت.
سبک نگارش و مضامین اصلی:
شافاک به خاطر نثر غنی، شاعرانه و چندصدایی (پلی‌فونی) خود شهرت دارد. او اغلب شخصیت‌هایی از فرهنگ‌ها، زمان‌ها و طبقات مختلف را در کنار هم قرار می‌دهد تا داستان‌هایی پیچیده و عمیق خلق کند. کلمات کلیدی مرتبط با سبک و مضامین او عبارتند از: چندفرهنگی، هویت، زن، عشق، تصوف، عرفان، تاریخ، سیاست، حافظه، ریشه‌ها، تبعید، مهاجرت، شرق و غرب، کلیشه، آزادی بیان.
او در رمان‌هایش به کاوش در موضوعات زنانگی، تبعیض، سنت و مدرنیته، تنهایی، عشق، و چالش‌های سیاسی و اجتماعی می‌پردازد. شافاک با استفاده از شخصیت‌های زن قدرتمند، روایت‌هایی از مقاومت و تاب‌آوری را در دل داستان‌های خود جای می‌دهد.
آثار برجسته و کلمات کلیدی پر بازدید:
۱. چهل قانون عشق (The Forty Rules of Love) – ۲۰۰۹:
این رمان که به سرعت به یک پدیده جهانی تبدیل شد، داستان عشق و عرفان را از دو زاویه زمانی روایت می‌کند: یکی در دوران معاصر درباره زنی خانه‌دار که زندگی‌اش دستخوش تغییر می‌شود، و دیگری داستان تاریخی مولانا (رومی) و شمس تبریزی در قرن سیزدهم. کلمات کلیدی پر بازدید این کتاب عبارتند از: عشق، مولانا، شمس تبریزی، تصوف، عرفان، سفر درونی، خودشناسی، زندگی معنوی، ارتباط، قوانین عشق، پرفروش، الهام‌بخش. این کتاب به دلیل پرداختن به مفاهیم عمیق انسانی و فلسفی، در میان خوانندگان سراسر جهان محبوبیت زیادی کسب کرده است.
۲. ملت عشق: (نام دیگر همان “چهل قانون عشق” در ترجمه فارسی) این نام در ایران بسیار پربازدید و شناخته شده است.
۳. سه دختر حوا (Three Daughters of Eve) – ۲۰۱۶:
این رمان به مفاهیم پیچیده هویت، دین، سکولاریسم و زنانگی در ترکیه امروز می‌پردازد. داستان یک زن به نام پری را روایت می‌کند که زندگی‌اش در گذشته و حال در نوسان است و با خاطرات دوران دانشجویی‌اش در آکسفورد و آشنایی با یک استاد بحث‌برانگیز درگیر است. کلمات کلیدی: هویت، ترکیه، مدرنیته، سنت، زنانگی، مذهب، سکولاریسم، آزادی، تبعیض، سیاست، دانشگاه، جدال درونی.
۴. ۱۰ دقیقه و ۳۸ ثانیه در این دنیای عجیب (۱۰ Minutes 38 Seconds in This Strange World) – ۲۰۱۹:
این رمان که نامزد جایزه بوکر شد، داستان زندگی زنی به نام لیلا را از لحظات پایانی عمرش روایت می‌کند. او در ۱۰ دقیقه و ۳۸ ثانیه پس از مرگ بالینی‌اش، خاطرات زندگی خود را مرور می‌کند. این کتاب به مفاهیم تنهایی، دوستی، جامعه، زنان حاشیه‌نشین، خشونت، شهر استانبول و زندگی در حاشیه جامعه می‌پردازد. کلمات کلیدی: مرگ، زندگی پس از مرگ، خاطرات، تنهایی، دوستی، زنان، استانبول، جامعه، حاشیه، امید، بقا، بوکر.
۵. جزیره درختان گمشده (The Island of Missing Trees) – ۲۰۲۱:
این رمان که نامزد جایزه بوکر نیز شد، داستان عشق، جنگ، حافظه و جابجایی را در بستر درگیری قبرس روایت می‌کند. داستان حول محور یک درخت انجیر و خانواده‌ای که در طول سال‌ها شاهد تحولات آن‌هاست، می‌چرخد. کلمات کلیدی: قبرس، جنگ، حافظه، درخت، عشق، جدایی، هویت، ریشه‌ها، طبیعت، محیط زیست، نسل‌ها، مهاجرت.
سایر آثار برجسته:
- شرم (The Bastard of Istanbul) – ۲۰۰۶: رمانی که به نسل‌کشی ارامنه و مسائل حافظه تاریخی در ترکیه می‌پردازد و جنجال‌های زیادی را به دنبال داشت.
- شیر سیاه (Black Milk) – ۲۰۰۷: یک رمان نیمه‌خودزندگی‌نامه‌ای درباره افسردگی پس از زایمان و چالش‌های زنانگی و نویسندگی.
- قصر کک (The Flea Palace) – ۲۰۰۲: رمانی طنزآمیز و چندشخصیتی درباره ساکنان یک آپارتمان در استانبول.
فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی:
شافاک نه تنها یک نویسنده است، بلکه یک فعال اجتماعی و سیاسی نیز محسوب می‌شود. او به صراحت درباره آزادی بیان، حقوق زنان و اقلیت‌ها، مهاجرت و چالش‌های دموکراسی در ترکیه و جهان سخن می‌گوید. او سخنرانی‌های متعددی در TED و سایر تالارهای بین‌المللی داشته است که بسیار پربازدید و تأثیرگذار بوده‌اند. این فعالیت‌ها او را به نمادی از صدای آزادی‌خواه در جهان تبدیل کرده است.
میراث و تأثیر:
الیف شافاک با نثر مسحورکننده و داستان‌های عمیقش، مرزهای ادبیات را گسترش داده و به خوانندگان در سراسر جهان این امکان را داده است تا با فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های مختلف آشنا شوند. او با جسارت تمام به موضوعات تابو می‌پردازد و با روایتی غنی و پر از احساس، مخاطب را به تفکر وا می‌دارد. شافاک نه تنها یک نویسنده است، بلکه یک فیلسوف و روایتگر حقیقت است که صدای او در میان پربازدیدترین و پرنفوذترین صداهای ادبیات معاصر جای دارد.
معرفی کتاب‌های الیف شافاک
نویسنده
«الیف شافاک» نویسنده‌ی تحسین‌شده‌ی ترک‌تبار در ۲۵ اکتبر سال ۱۹۷۱ در شهر استراسبورگ فرانسه به دنیا آمد. نام اصلی‌اش «الیف بیلگین» است و با نام «الیف شفق» نیز در زبان فارسی شناخته شده است. والدینش در کودکی‌اش از یکدیگر جدا شدند و پس از آن «شافاک» همراه مادرش که یک دیپلمات بود زندگی کرد. او در شهرهای مختلف بوستون، میشیگان، آریزونا، استانبول و لندن زندگی کرده است و با فرهنگ‌های مختلف آشنا است. او طی این سفرها به زبان‌های انگلیسی، اسپانیایی و عربی تسلط پیدا می‌کند. «الیف شافاک» نوجوانی‌اش را در مادرید و عمان گذرانده است و پس از آن به ترکیه بازگشت. او تحصیلات دانشگاهی‌اش را در استانبول، شهر موردعلاقه‌اش آغاز کرد. او تحصیلاتش را در رشته‌ی روابط بین‌الملل، مطالعات زنان و علوم سیاسی به سرانجام رساند و مدتی را در دانشگاه‌های ترکیه، انگلستان و آمریکا به تدریس مشغول شد.
الیف شافاک، نویسنده دغدغه‌مند ترکیه
«الیف شافاک» به تأثیر از سفرهای متعددش و علم گسترده‌اش آثاری را نوشته است که به بیش از سی زبان دنیا ترجمه شده‌اند. او پرمخاطب‌ترین نویسنده‌ی زن ترکیه است و کتاب‌هایش جزو فهرست پرفروش‌های ایران نیز قرار دارد. نزدیکی جغرافیایی ازجمله دلایلی است که نثر این نویسنده توجه‌ی مخاطبان ایرانی را هم جلب کرده است. او داستان‌هایش را با حسی از چند فرهنگ و چند زبان می‌نویسد و سنت‌های شرق و غرب را در هم میآمیزد. او تناقض‌های فرهنگی را نشان می‌دهد و تأثیر آن بر زندگی جوانان بخصوص زنان را به تصویر می‌کشد.
«الیف شافاک» دغدغه‌ی زنان دارد و از اقلیت‌ها، مهاجر‌ها و فرهنگ‌های مختلف می‌نویسد. او مفاهیم تاریخی، فلسفه و عرفان را در میان داستان‌های امروزی قرار می‌دهد و بهره‌گیری از عرفان شرقی داستان‌های شاخصی می‌آفریند. او علاقه‌ی خاصی به «مولانا»، فیلسوف و شاعر پارسی‌زبان دارد که حضور او را در آثارش به‌وضوح می‌توان دید. این نویسنده‌ی موفق اندیشه‌های عرفانی این شاعر را با اندیشه‌های غربی و مدرن پیوند می‌زند و در میان داستان‌هایش روایت می‌کند.
«الیف شافاک» علاوه بر نوشتن داستان، ترانه هم سروده است و به‌عنوان خبرنگار در روزنامه‌های مختلف ازجمله گاردین و نیویورک‌تایمز هم فعالیت داشته است. او بازگوکننده‌ی مشکلات زنان است و براین باور است که زنان از جمله آسیب‌پذیرترین گروه‌های جامعه هستند. او تا به امروز دو بار در مجموعه سخنرانی‌های همایش تد حضور داشته است. شخصیت اصلی کتاب «اورلاندو: یک بیوگرافی» اثر «ویرجینیا وولف» از جمله شخصیت‌های داستانی موردعلاقه‌ی «الیف شافاک» است، همچنین از نویسندگان موردعلاقه‌اش می‌توان به «امیلی برونته»، «آلبر کامو»، «مارسل پروست»، «ویلیام شکسپیر» و «میگل د سروانتس» اشاره کرد که همه‌ی آن‌ها از نویسندگان فاخر ادبیات جهان هستند.
آثار الیف شافاک فراتر از مرزها می‌نویسد
«الیف شافاک» اولین اثرش با عنوان «آناتولی ای برای چشم‌های بد» را در سال ۱۹۹۴ منتشر کرد. او در آن زمان دانشجو بود و با نوشتن این داستان کوتاه وارد عرصه‌ی نویسندگی شد. او سال ۱۹۹۷ دومین اثرش با نام «پنهان» را منتشر کرد که یک سال پس از آن موفق به دریافت جایزه بزرگ مولانا شد. او در همین سال‌ها «آینه‌های شهر» و «مَحرم» را منتشر کرد که کتاب «مَحرم» موفق به دریافت جایزه‌ی اتحادیه نویسندگان ترکیه در سال ۲۰۰۰ شد.
«الیف شافاک» نوشتن کتاب‌هایش را دنبال کرد و به‌عنوان یکی از نویسندگان موفق ترکیه شناخته شده است. او رمان «حرام‌زاده استانبول» را در سال ۲۰۰۶ نوشت و برای آن متهم به اهانت علیه کشور ترکیه شد؛ زیرا این نویسنده در این کتاب به نسل‌کشی ارامنه اشاره می‌کند. «الیف شافاک» برای این کتاب در سال ۲۰۰۸ موفق به دریافت «جایزه‌ی ادبیات داستانی زنان» از سوی بریتانیا شد.
«ملت عشق» یکی از معروف‌ترین آثار این نویسنده است که پس از انتشار آن به اوج شهرت و محبوبیتش میان خوانندگان ایرانی رسید. این کتاب در سال ۲۰۱۰ به دو زبان ترکی و انگلیسی منتشر شد و رکورد پرفروش‌ترین کتاب تاریخ ترکیه را از آن خود کرد. «الیف شافاک» در این اثر فضای عرفانی را ترسیم کرده است و در میان آن احوالات و زندگی شمس و مولانا را روایت می‌کند. این نویسنده صاحب سبک و عمیق و ژرف در باب معنا برای نوشتن این کتاب نامزد دریافت «جایزه بین‌المللی‌ای ام پی ای سی دوبلین» که از گران‌ترین جوایز دنیاست، شد.
«الیف شافاک» پس از این اثر هم کتاب‌های دیگری نوشت که آن‌ها هم پرفروش و افتخارآمیز بوده‌اند. او کتاب «شیر سیاه» را در سال ۲۰۱۱ منتشر کرد که تلفیقی از داستان و واقعیت است. این اثر درباره‌ی مدت‌زمانی است که این نویسنده در استانبول زندگی می‌کرده است. در همین سال این نویسنده کتاب «مادرم دو بار مرد» را هم منتشر کرد که چندین افتخار برای «الیف شافاک» به ارمغان آورد. این رمان نامزد «جایزه ادبیات آسیا در سال ۲۰۱۲»، برنده «داستان زنان ۲۰۱۳» و نامزد «جایزه‌ی بین‌المللی ام پی ای سی دوبلین ۲۰۱۳» شد. این اثر با نام «اسکندر» هم به فارسی ترجمه شده است زیرا یکی از شخصیت‌های اصلی این داستان «اسکندر» است.
کتاب «سه دختر حوا» از جدیدترین آثار این نویسنده است که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد. این کتاب همانند سایر آثار این نویسنده تناقضات زندگی غرب و شرق را در میان داستان زندگی سه دختر نشان می‌دهد. «الیف شافاک» نویسنده پرافتخاری است که توانست نشان معتبر هنری و ادبی فرانسه را از آن خود کند. او در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۷ جایزه‌ی بهترین داستان خارجی را از بریتانیا دریافت کرد و سال ۲۰۰۹ موفق به دریافت جایزه بنیاد نویسندگان و روزنامه‌نگاران ترکیه شد.
کتاب «خوشحالی این موبلوندها» اثری متفاوت از این نویسنده است که طی آن چرایی شادمانی موبلوندها و چشم رنگی‌ها بررسی شده است و «الیف شافاک» هویت و اصالت غرب و شرق را تحلیل می‌کند. «چهل قانون عشق» هم کتاب دیگری از این نویسنده است که روایت عاشقانه و عارفانه‌ای است که از زبان چند راوی تعریف می‌شود. این داستان با تغییر زاویه دید و هجده نفر روایت‌کننده از جمله «مولانا» و «شمس» خاک، آب، باد و آتش را بررسی می‌کند.
